Altaar retabel in wording

Vandaag heb ik heel hard gewerkt in het atelier aan de constructie van de monumentale omkadering van het altaar retabel voor Sinterklaas. De standaard, waar alle elementen van het retabel op gemonteerd komen te zitten staat nu vast op het ‘podium’ en alle onderdelen kunnen nu gemonteerd worden.

Eer het zover was moesten er ook nog bevestigingsmiddelen op maat gemaakt worden, zoals slotbouten waar meer schroefdraad op getapt moest worden. Dat zijn zo van die klusjes die erop duiden dat het eind al een beetje in zicht komt. Technisch ben ik gelukkig redelijk goed toegerust en kan ik het allemaal zelf maken.

Aan het eind van de dag had ik nog een bijeenkomst van Cultuureducatie Zeeuws Vlaanderen. De foto hierboven maakte ik even snel toen het al afgelopen was en de overgebleven hapjes nog een laatste maag wisten te vullen. Ik kwam ook weer een oude bekende uit Breda tegen die ik al een hele tijd niet gezien had. Het verrast me niet dat ik steeds meer oude bekende tegen kom in het Zeeuws Vlaamse.

Marge 3 mm

In het atelier is het vandaag een dag van passen en meten. Het ophangsysteem voor het altaar retabel moet exact op zijn plaats komen en ik heb een marge van 3 millimeter. Zo’n zelfde ruimte heb ik onderhand ook in het atelier zelf. Dan heb je eindelijk een groot atelier en dan krijg ik het voor elkaar om alles zo vol te zetten dat ik er zelf bijna niet meer tussen pas.

De hoofdsteun en het subframe zijn klaar en exact op maat. Alles is zodanig ontworpen dat ik hooguit drie millimeter speling heb. En dat betekent dat ik nu geen enkele meetfout mag maken.

En hier ben ik best een beetje trots op. Het hangsysteem (onzichtbaar achter de schermen) exact op maat. Millimeterwerk.

Het kan helaas nog niet overeind staan, maar dat hoop ik morgen te bereiken.

Houtwerkplaats

Vandaag had ik veel werk in de houtwerkplaats. Ik begon de dag met het maken van een kist(je) voor een werk wat verzonden moest worden. Toen was het nog lekker koel. Later werd het ook in het atelier warm, maar niet zo heet als was voorspeld, zodat ik lekker door kon werken. Het werk bestond uit het maken van nieuwe profielen voor de brievenbus van het altaar retabel voor Sinterklaas. Het ontbrekende profiel was ook nog eens een moeilijk te schaven profiel. Daarom schoof ik dat steeds voor me uit, maar vandaag moest het gemaakt worden omdat het op mijn werklijstje stond. Dan zit er maar één ding op. Verstand op nul en gaan.

Zo’n nieuw profiel moet uit exact hetzelfde hout geschaafd worden dan de rest van het kastje. Ander zie je verschil. Gelukkig heb ik redelijk wat van dat oude inlands eiken op voorraad. Prachtig hout dat bijna glanst als een polytour als het uit de vlak en van diktebank komt. Spiegelglad. Ook moesten er twee nieuwe hoeken gezaagd worden om hinderlijk uitgezaagde hoeken weer in oorspronkelijke staat terug te brengen. Een geduldig pas en meet klusje.

Op de achtergrond van de bovenstaande foto zie je de standaard waar straks het hele werk aan opgehangen moet worden. Momenteel werk ik aan het subframe wat alle onderdelen van het retabel bijeen moet houden en aan die standaard vast gepind kan worden. Het zijn allemaal geduldklusjes waar je beslist geen haast bij mag hebben.

Intussen lopen er drie poezen rond die precies gaan staan waar ik wil gaan lopen. Je moet dus constant opletten waar je je voeten neerzet. Maar het leven is wel erg leuk geworden met deze diertjes.

Klassieke vormen in hout

Vandaag ben ik voornamelijk bezig geweest met het uitsteken van de klassieke lijnen voor het onderste deel van het altaar retabel voor Sinterklaas. Een precisie werkje waar ik lekker de tijd voor heb genomen. Op de ezel staat een schilderijtje dat moet drogen eer ik er goed aan verder kan werken. Het betreft een van de drie wonderen van Sint Nicolaas. De drie kinderen in de pekelton. Als dat schilderijtje klaar is laat ik het wel zien.

Dat uitsteken van die lijnen en ornamenten gaat met een beitel en een klop. Een echt grote kunst is het niet, maar om een strak geheel te krijgen moet je precies binnen de getekende lijntjes blijven. Het is daarom meer een tijdrovend klusje.

Het eindresultaat ziet er goed uit. Het is nu nog een kwestie van afwerken. In het ovale schilderij zie je straks de hel. Daar komt Zwarte Piet vandaan. Dat schilderij is geen fijn plaatje om te zien. Het valt daarom een beetje weg achter de brievenbus. En mogelijk komt er een gordijntje voor te zitten als het te griezelig oogt voor de kinderen. Zo’n mooi rood velours geval met aan de zijkant een trekkoord voor heel nieuwsgierige kinderen.

Een nieuwe oude schouw

Het koste wat moeite, maar hij staat. Althans, het grote geheel. Er moeten nog wat kleine dingetjes afgewerkt worden en het marmer schilderwerk moet nog compleet gedaan worden. Maar ik heb eindelijk een schouw in huis zoals ik het graag wilde hebben. In het middendeel, boven het oude schouwtje, komt nog een toepasselijk schilderij.

Het bovenblad van het oude schouwtje mistte de twee zijdelen, die er waarschijnlijk nooit aan gezeten hebben. Die heb ik dus opnieuw moeten maken van hetzelfde hout. Die zitten met deuvel verbindingen en lijm aan elkaar. Precies zoals men dat destijds ook deed. Ik wil proberen de originele marmer-beschildering van dit bovenblad te behouden, maar die is op veel plekken zo slecht dat ik de originele beschildering uitvoerig heb gefotografeerd om die later in zijn geheel terug te schilderen. Maar ik ga nog zeker een reddingspoging ondernemen.

De zijpanelen zijn nu helemaal goed gevormd en behandeld met een Gesso grondlaag waar later de marmer schildering overheen gezet kan worden. Aansluitend op de originele schildering. Dit blad moet straks één geheel worden wat exact matcht met de schildering op het schouwtje er onder.

Boven het schouwtje en het blad komt dit frame te zitten waar later nog een schilderij in gemaakt zal gaan worden wat goed te rijmen valt met de tekst er onder. Ik woon in het gehucht ‘Mauritsfort’, even ten zuiden van het dorp Hoek. Dat wilde ik graag terug zien in de schouw. Dit deel wordt ook gemarmerd. Geheel in overeenstemming met het schouwtje er onder.

Het was een grote klus, maar ik ben blij dat ik het gedaan heb. Ondanks het gebrek aan tijd, want ik heb het momenteel erg druk met schilderen in het atelier aan het altaar retabel voor Sinterklaas.

Restauratieklusje

Gisteren ben ik even op en neer geweest naar Aardenburg om een oud schouwtje op te halen. Aardenburg is zo’n Zeeuws Vlaamse plaats waar ik heel graag kom. Het is zo’n plaats waar heel veel cultuurhistorische waarde bewaard is gebleven ondanks zware beschadigingen tijdens de tweede wereldoorlog.

Vanuit Hoek rij ik dan naar het Westen. Naar de zee. Door een prachtig landschap van groen boerenland met prachtige vergezichten. Tussen al dat schitterende groen ligt Aardenburg. Je kunt het stadje al van veraf zien liggen.

Door de corona-maatregelen zijn de terrassen nu leeg, maar daar lijkt spoedig verandering in te komen. Dan wil je hier, op zo’n zonovergoten dag, natuurlijk een heerlijk koel pintje gaan drinken. De firma Colijn is alvast aan het uitladen.

En hier moest ik zijn. In de brouwerijstraat. Daar heeft Dylan voor mij een prachtig houten, gemarmerd, schouwtje staan dat uit zijn huis komt dat hij aan het verbouwen is.

Het schouwtje komt uit een vrij vochtige ruimte van zijn huis dat hij nu helemaal aan het renoveren is en dit ding paste daar niet meer in. Maar voor mij is het goud waard.

Thuis pas ik het even voor de bestaande schouw, die ik in 2015 even snel maakte om wat te hebben. Het geweer is tijdelijk in dienst genomen als steun. Ik kan nu zien dat het schouwtje is aan te passen aan mijn interieur en ik zie ook hoe ik dat moet gaan doen.

Een deel van het schouwte is zo rot dat het vervangen moet worden. Dan zit er maar één ding op. Het hele schouwtje voorzichtig demonteren en uit elkaar peuteren. Elk onderdeel wordt voorzichtig losgehaald en apart gelegd. Dan kan ik zien hoe en wat ik zal moeten vervangen.

Van nieuw hout maak ik twee nieuwe staande dragers en eindstukken. Als ik dan alles weer in elkaar pas, nadat ik het geheel tot het gewenste formaat heb aangepast, kan alles opnieuw in elkaar gestoken worden op dezelfde wijze zoals men dat destijds gedaan heeft.

Het enige wat ik verander zijn wat houten verbindingen. Ik gebruik deuvels en zo kan ik alles weer perfect in elkaar klemmen met moderne houtlijm.

Aan het eind van de middag staat het hele geval, helemaal naar mijn wensen aangepast, in de kamer tegen de schouw. Ik probeer zo veel mogelijk van het oorspronkelijke ontwerp te behouden. Zo ook het marmerwerk wat destijds is aangebracht. Toch zal ik nog het een en ander aan moeten gaan passen om het helemaal geschikt te maken voor mijn woning. Ook het marmerwerk zal op de nieuwe delen aangebracht moeten worden. Opdat punt kom ik weer uit in mijn schilderatelier waar ik alles bij de hand heb om het juiste marmereffect te kunnen maken.

En een gouden lijstje er om

Voor het sleutel schilderijtje, dat als voorbeeld moet gaan dienen voor de workshop , heb ik toch nog een lijstje in elkaar geknutseld. Met gebruikmaking van een bestaande lijst, die iets te groot was, en een subframe, aan de binnenzijde, om het helemaal pas te maken.

De beste raad is voorraad, heb ik me wel eens laten vertellen door iemand die alles bewaarde wat hij mogelijk ooit nog eens zou kunnen gebruiken. Mijn vader had daar ook een handje van. En ik dus ook. Zo heb je altijd wel iets om verder te knutselen.

Zo had ik op zolder, in een doos met lijsten, nog dit mooie gouden lijstje zitten. Het was iets te groot, maar dat kon ik makkelijk aanpassen. Het is maar een klein schilderijtje. Maar wel een mooi klein juweeltje nu er zo’n gouden kader rond zit.

Houtkot bijna klaar

In het atelier is het nu al dagen een enorme puinhoop. Overal ligt gereedschap, bouwmateriaal, hout en machines. Het is vandaag de laatste dag dat ik aan de bouw van het houtkot mag werken, dus staan nu alle zeilen bij. Het is vandaag ook de enige droge dag en in deze dag moet ik het kot dus ook zien te ’teren’ (wat geen echte teer is maar een teervervanger).

Volgens planning heb ik rond het middaguur alles afgetimmerd. De daklatten zijn afgemeten en geplaatst en dit is het punt waar ik gisteren had willen zijn. Maar de regen gooide roet in het eten, dus ben ik vanmorgen keivroeg begonnen om de schade in te halen.

Tegen zessen is het kot rondom ‘geteerd’. Van mij had het echte teer mogen zijn, maar die wordt nergens meer verkocht vanwege de schadelijkheid voor het milieu.

Om zeven uur liggen de dakpannen er op. Dit is het punt waar ik zo naar uitgekeken heb. De gewenste ‘doorleefde’ uitstraling heb ik weten te realiseren. Nu volgen nog wat afwerk klusjes, zoals de witte noklat met dakornamenten die ik nog moet ontwerpen. Langs de zijkant van het pannendak komen eveneens witte afwerklatten. Nu ik dit zit te schrijven slaat de vermoeidheid toe, maar ik heb mijn doelen kunnen halen vandaag. En daar ben ik zeer tevreden over.

Houtkot

Van schilderen kwam deze week niet veel terecht. Ik heb me voornamelijk bezig gehouden met de bouw van mijn stookhoutkot. De afgelopen jaren heb ik heel veel moeite moeten doen om droog hout in mijn fornuis en kachel te krijgen en de wens om dat hout mooi droog uit zo’n traditioneel houtkot te halen bestaat al sinds ik weer op hout stook. De bouw van zo’n kot is vrij intens en daarom stelde ik dit steeds uit. Maar nu ben ik er dus aan begonnen en de bouw vordert goed. Ik hoop dat ik dit weekeind de klus geklaard heb en weer snel aan de slag kan gaan met olieverf en doek in het aangrenzend atelier. Voor mij zijn er twee redenen om dit kot zelf te bouwen. De belangrijkste is dat ik nergens een authentiek kot kan vinden. Overal zie ik van die spuuglelijke nieuwbouw kotjes met wat dakleer of golfplaat. Daarom ontwierp ik zelf een kot dat meer authentiek oogt. Ik gebruikte wel moderne bouwmaterialen. De tweede reden is dat zelf een kot bouwen een enorme kostenbesparing is. Maar daartegenover staat dat het wel een enorme klus is. Ik voel nu al mijn spieren en gewrichten.

Toch heb ik wel een hoop plezier aan om dit te bouwen. Het is mijn bedoeling om een authentiek ogend Zeeuws kot te krijgen met oude dakpannen en geteerde planken. Teer mag niet meer gebruikt worden, maar ik verzin wel iets wat daar sterk op lijkt. Dit deel van mijn tuin wordt nu ook gelijk aangepakt om er een leuk hoekje van te maken. De afgelopen dagen heb ik me heel intensief bezig moeten houden met het verwijderen van oude boomstronken en boom-achtige struiken. Daardoor mis ik ineens een hele hoop groen. Dat moet ook weer terugkomen en ik wil nog een trapje gaan metselen en een laag stenen muurtje omdat ik voor dit kot de diepte in moest. Mijn tuin is eigenlijk het restant van een oude dijk en heeft flinke hoogteverschillen waar ik al mijn creativiteit op los kan laten.

Nu ik dit schrijf komt de regen met bakken uit de lucht. Ik moet zo weg om les te gaan geven bij Toonbeeld, dus dat komt me wel goed uit. Al het stookhout, dat de hele zomer mooi droog geworden is, is nu weer zeiknat. Maar straks dus niet meer.

Tijdelijk hout-atelier

De dame op doek lijkt bezorgd toe te kijken.Daar heeft ze alle reden voor, want ik heb nu even geen tijd voor haar. Ik ben bezig met de noodzakelijke bouw van een houtkot voor mijn stookhout opslag. Het wordt een stevig geheel omdat de dakbedekking van oude holle pannen wordt gemaakt om de juiste sfeer te verkrijgen die ik wens. Geen lelijk nieuwbouwding met latjes en golfplaten maar een degelijk boeren kot van balken en oude pannen.

Maar eerst moet ik daarvoor buiten aan de slag. Er moeten wat struiken weggehaald worden op de plaats waar het houtkot komt te staan. Die struiken blijken inmiddels meer bomen te zijn geworden. Ik hoef, denk ik niemand uit te leggen wat voor een pokkeklus het was om die er uit te krijgen.

Een vllinderstruik werd een vlinderboom met een doorsnede van meer dan 16 cm. Zo stonden er drie. Heb ik weer extra stookhout voor over twee jaar. Nieuwe vlinderstruiken worden later weer aangeplant om de groene woestenij die ik had weer een beetje terug te krijgen. Ik mis dat nu al.

Als het gaat regenen kan ik buiten niet veel meer doen en ga ik binnen al het hout op maat maken voor het kot. Op de foto kun je goed zien dat het geen klein kotje wordt. Ik heb ook een enorme berg stookhout, dus moet het een flink kot worden. Hout kost me overigens niets, hier in het buitengebied. Dat betekent gratis warmte en gratis koken en bakken met de Rayburn. Maar het is wel een behoorlijke klus die ik al te lang voor me uit heb geschoven.

En dan is het wel fijn dat ik een fatsoenlijke houtwerkplaats heb met goed gereedschap om alle verbindingen te kunnen maken en alle passtukken. De komende week moet alles staan en klaar zijn.