Vandaag werkte ik verder aan het schilderij met de clown. Een goede titel heb ik nog niet. Het werk is een eerste schilderij in een serie die ik komend jaar verder zal gaan ontwikkelen over een clown die op zoek gaat naar geluk en onderweg van alles beleeft wat in zijn straatje past. Waarschijnlijk komt daar t.z.t. ook een boek van op de markt.

De combinatie van grafisch werk en schilderkunst is een nieuw concept wat ik dit jaar toe ga passen. Als eerste komt er een tentoonstelling van schilderijen over de Diva van de Achterweg en tegelijk komt dan de presentatie van het boekje met het hele verhaal over de Diva. Zowel een hand gedrukte versie, in beperkte oplage van 100 exemplaren, en de reguliere druk van 1000 exemplaren. Dat samen gaat de tentoonstelling vormen met tal van presentaties door het land.

Een jaar lang heb ik gewerkt aan de herinrichting van mijn (schilder)atelier. Ik heb er een grafisch atelier aan toegevoegd met drie drukpersen, een heleboel loden letters en ornamentjes, een boek-snij machine, een foliepers, boekbind materialen en nog veel meer, om zelf de boeken te kunnen drukken in een zuivere ambachtelijke omgeving. Zo kan de combinatie van een artistiek proces overvloeien in een ambachtelijk proces en is het cirkeltje rond.

Vandaag heb ik maar een kort filmpje omdat ik de hele dag bezig ben geweest met het verzendklaar maken van alle Koppermaandag prenten. Vrijdag ga ik een stapeltje persoonlijk bezorgen. Morgen moeten de allerlaatste prenten verzonden worden.

Om alle Koppermaandag prenten op tijd bij iedereen in de bus te krijgen moet ik ze morgen gaan verzenden. Vrijdag, 6 Januari, moet iedereen hem in huis hebben. Eigenlijk is het pas 9 Januari Koppermaandag, maar dan kun je er nog een keer naar kijken. Vandaag hou ik me deels met het adresseren van de kaarten bezig en deels met schilderen. Dat schrijven van die prenten vindt Snoopy wel bijzonder interessant. Hij zit er met zijn neus bovenop om er niks van te hoeven missen.

Vorig jaar zat ik in een schilderatelier in combinatie met een houtwerkplaats. Het bleek geen beste combinatie. Stof van het houtbewerken zat overal in en dus ook op doek en in mijn olieverf. Dat moest anders. Eind 2021 dacht ik al na over een grote verandering. De houtwerkplaats vervangen door een grafisch atelier. Een mega-verandering die meer betekenis kon krijgen door het plan om zelf, naast de reguliere druk van mijn boekjes, ook mijn verhalen te gaan drukken op een ambachtelijke en traditionele wijze. Een creatief proces van schrijven, illustreren en schilderen kon vloeiend doorlopen in een ambachtelijk proces. Ik vond het een gouden vondst. Maar hoe voer je zoiets uit? Mijn contacten in de grafische wereld zijn in de loop der jaren wat uitgedund en met de contacten die ik had ging ik aan de slag.

De Hopkinson & Cope, zoals hij stond stof te vangen in het Grafisch Lyceum te Rotterdam

Meteen kreeg dit een ongelooflijke en bijzonder inspirerende impuls. Ik kreeg een bericht over de oude Albion pers van het Grafisch Lyceum te Rotterdam. Die pers mocht ik gaan gebruiken voor het drukken van mijn boeken…! Een schenking die meteen alles in een enorme stroomversnelling zette. Op deze pers is destijds, ergens in de jaren ’90, mijn atelier document gedrukt. Dit grafische monument was voor mij geen vreemde, maar ik had nooit durven denken dat deze pers ooit in mijn bezit zou komen.

De zelfde Albion pers weer in gebruik in mijn atelier

Toch gebeurde dat nu. Ik was precies op het juiste moment met mijn vraag gekomen. Precies op het moment dat men zich bij het Lyceum afvroeg wat er met deze pers moest gaan gebeuren. Niemand werkte er nog op en het ding stond eigenlijk wat in de weg en alleen maar te verstoffen. Ik mocht hem opnieuw tot leven wekken en zo kon het gebeuren dat ik met twee vrienden een 780 kilo wegend grafisch monument mijn atelier in kon schuiven.

De Victoria Merkur pers die ik via de familie Haerkens in mijn bezit kreeg.

Maar daar bleef het niet bij. Ooit heb ik het vak geleerd op een trapdegel. Een Victoria Merkur. Een exact dezelfde pers werd me vervolgens aangeboden en zo kwam de tweede pers in mijn bezit. De derde pers, een pracht van een Eickhoff proefpers kreeg ik van Arjaan van Nimwegen. Inclusief zijn hele drukkerij aan zetsel en ornamenten. Ineens stond er een meer dan complete drukkerij in mijn atelier en tussendoor verzamelde ik alles wat ik nodig had op boekbind-gebied. Inclusief een pracht van en foliepers met bijbehorende letters, filetten en ornamenten. Het was alsof een onzichtbare hand mij hielp dit op te zetten. Alles ging vanzelf. Ik hoefde er bijna geen moeite voor te doen. Behalve dan dat ik me een breuk heb gesjouwd aan al dat loodzware materiaal.

De Eickhoff cylinder-proefpers van Arjaan

Met deze Eickhoff pers kan ik een begin maken aan het drukken van boeken. Zowel de Albion pers als de Victoria pers zijn daar nog niet klaar voor, maar dat moet dit jaar wel het geval zijn.

De foliepers

De foliepers heb ik straks hard nodig voor het drukken van gouden versieringen en pregen in leren en canvas boekomslagen.

Filetten die ik via Sergio in mijn bezit kreeg (om gouden lijnen en afbeeldingen te drukken in leren boekomslagen).

Als laatste verscheen de Krause stapelsnijder in beeld. een onmisbaar stuk gereedschap bij het boekdrukken. Nu was de drukkerij helemaal compleet. Ik kan gaan drukken met prachtige traditionele gereedschappen, persen en machines. Het schilderatelier werd hierdoor in een klein hoekje gedrukt, maar ik kan er nog prima mee uit de voeten. Komend jaar zal de weg vrij zijn om met alles wat in mijn atelier staat aan de slag te gaan. Schilderen, schrijven, illustreren, drukken, binden en uitgeven.

De Krause stapelsnijder die ik via Sako Versprille in mijn bezit kreeg

Komend voorjaar hoop ik zover te zijn dat ik de eerste tentoonstelling in een geheel nieuw concept kan gaan tonen. Schilderijen, tekeningen en boeken. Met het verhaal over de ‘Diva van de Achterweg’ zal een start gemaakt worden met dit unieke concept. Voor zover ik heb kunnen achterhalen heeft nog niemand dit zo neergezet. Een tentoonstelling van schilderijen die allemaal betrekking hebben op het tegelijk gepresenteerde boek(je). Met een beperkte handgemaakte oplage en een grote oplage van een offset gedrukte versie voor de handel.

‘Ode aan de zwevende kiezer’, of ‘Ode aan de democratie’

Het portret van Wiese

Het afgelopen jaar heeft de schilderkunst vrijwel stil gestaan. Met de ‘Ode aan de zwevende kiezer’ en het portret van Isabelle, Louise van de Palts (Wiese) heb ik nog wat kunnen doen aan mijn bron van inkomsten. Ik heb het dit jaar vooral moeten hebben van de voorraad schilderijen die bij diverse galeries door het hele land hangen en verkocht konden worden. Ik ga nu de draad weer oppakken en ik ben vandaag al meteen begonnen aan het schilderij met de clown die op zoek is naar geluk. Daarna ga ik hard werken aan de schilderijen over de Diva van de Achterweg waar ik in het voorjaar een tentoonstelling over in wil gaan richten bij Galerie Lokaal 54 van Anne Mannaerts. Daar wordt dan ook het eerste handgemaakte boekje gepresenteerd, maar daar zal ik nog wel het nodige over publiceren.

Een nieuw jaar is aangebroken met een totaal nieuw concept van exposeren en presenteren. De schilderkunst blijft voorop staan in mijn atelier. Direct gevolgd door boekdrukkunst. Nieuwe thema’s, schilderijen, illustraties en boeken zullen straks aaneensluitend het atelier gaan verlaten.

Intussen heb ik voldoende machines en materiaal weten te vergaren om mijn eigen boeken te kunnen gaan drukken. Het was een hele klus om dit allemaal in één jaar tijd bij elkaar te sprokkelen, maar het is gelukt. Komend jaar gaat mijn eerste hand gezette en handgebonden boek verschijnen voor de voorjaarsexpositie over ‘De Diva van de Achterweg’. Daarna gaan er meer boeken en (schilderijen)tentoonstellingen volgen. Ik heb geen idee hoever ik ermee zal komen in 2023. Het hoogtepunt zal het boek over Wiese zijn. Het ultieme Axelse spookverhaal uit 1606. Een dik middeleeuws boek wat helemaal volgens die middeleeuwse boekdruk traditie gedrukt zal worden.

De eerste vier pagina’s van het ‘Diva-boekje’ in proefdruk.

Dit is wat ik graag wilde zien. De eerste pagina’s van het ‘Diva-boekje’ in proefdruk. Nu kan ik er nog wat aan sleutelen en dan weet ik hoe de pagina’s er definitief uit komen te zien en kan ik overgaan tot het daadwerkelijk drukken van 100 pagina’s, want er komen 100 hand gezette en handgebonden boekjes voor de tentoonstelling.

De laatste werkzaamheden aan de Koppermaandag prent naderen. Vandaag weet ik alles te nummeren, te vouwen en schoon te snijden. De prenten zitten in de enveloppen en bij elkaar zijn het er 74. Aanstaande Dinsdag worden ze verzonden. Mooi op tijd klaar.

Maar voor ik hieraan ga werken beantwoord ik een vraag van een van mijn trouwe kijkers die zich afvroeg waar de naam ‘onderkast’ vandaan kwam. Dat leg ik je eerst even uit. Dat is drukkerij jargon, maar ook al doorgedrongen in onze taal van alledag.

Karel kwam nog langs met een lading vakliteratuur, waaronder het boek over S.H. de Roos. De ontwerper van mijn favoriete letter, Hollandse Mediaeval. Daar heb ik in de loop van de tijd al aardig wat kasten van weten te vergaren. Nog niet genoeg om er een compleet boek mee te kunnen zetten, maar bijna.

‘Dit moet wel heel erg lekker zijn’, dacht Snoopy. Een weg was de spek. Twee plakken althans. Ik had hem eerst een klein stukje gegeven omdat hij zo hard zat te miauwen en omdat hij het kennelijk wel heel erg lekker vond.

In het atelier werk ik verder aan de druk van de Koppermaandag prent en de daarvoor bestemde enveloppen. Daar ben ik vanavond nog tot laat mee bezig, maar dan is het ook echt af en kan de hele stapel op de post. Hoeveel het er zijn weet ik nog niet. Ik ga ze straks nummeren en dan zie ik het vanzelf.

‘s-Avonds ga ik nog door tot ongeveer half tien met het bedrukken van de enveloppen. 100 stuks. Dan is alles compleet en kan ik morgen alle prenten gaan assembleren.

Overal ligt nu werk te drogen. Keurig geschikt om afgifte van inkt te voorkomen. Met deze enveloppen gaat dat prima, maar straks, als ik op boekdruk papier ga drukken zal ik toch echt een droogrek moeten hebben. Dat zal ik elf moeten gaan maken. Zo’n ding aan het plafond.

Ik moet haast maken met het (her)drukken van de Koppermaandag prent, want het is zo 9 Januari en dan moet hij overal in de bus vallen. Met de stapelsnijder heb ik het papier van rafelranden ontdaan, wat nodig is om het papier goed rect op de pers te kunnen leggen, en als ik in de ochtend mijn rondje boodschappen heb gedaan kan ik eindelijk aan de gang. Doordat ik laat ben begonnen met drukken zal het wel een latertje worden vanavond, maar dat is dan maar zo. Vandaag druk ik de ene zijde, morgen de andere kant. en de enveloppen. Die heb ik vanmorgen opgehaald bij Bareman, onze lokale drukker in Terneuzen.

De Krause stapelsnijder is nu helemaal klaar voor gebruik. Het is een machtig mooi monumentaal ding wat helemaal past in mijn ‘drukkerye’.

De koperen plaatjes heb ik een beetje opgepoetst. Niet teveel, maar net genoeg om het te kunnen lezen. Zo blijft het historische karakter van deze machine behouden.

Niet van ‘Van Dijk’, zoals ik dacht, maar van Tetterode, ofwel Lettergieterij Amsterdam. Dat maakt het nog leuker.

Mijn grafisch atelier is met deze aanwinst compleet te noemen. Een verlengstuk van mijn grafische atelier is het boekbind atelier wat ik onder ga brengen in de nieuwe serre. Daar heb ik nog wel het een en ander voor nodig.

Als ik op dit jaar terug kijk dan zie ik dat het me is gelukt om binnen de gestelde termijn van slechts één jaar een complete drukkerij bij elkaar te scharrelen. Komend jaar ga ik me toeleggen op het drukken van de boeken, met als hoogtepunt het Wiese-boek. Het ultieme Axelse spookverhaal uit 1606.

Het was het laatste klusje wat ik aan deze stapelsnijder wilde doen om daarna de draad weer op te pakken met het drukken van mijn koppermaandag prent. De laklaag voor de Krause stapelsnijder aanbrengen. Dat doe ik dus vandaag. Direct daarna maak ik alles in orde voor een dag drukken, morgen.

Snoopy heeft zijn eigen vogeltje en hij geeft zelf aan wanneer daarmee gespeeld moet worden. Een bepaald soort ‘Mauw’ betekent dat ik het vogeltje voor de dag moet halen.